Het ontstaan
Als ‘draagmoeder’ van Zet ‘m Op fungeerde de Elsterse afdeling van het Wit-Gele Kruis onder voorzitter dokter J.C.W. Jaspars sr. Uit een pril carnavalsfeest op initiatief van Piet Wannet sr. is op 15 januari 1954 Zet ‘m op officieel geboren.
Gedurende de eerste jaren werden de – overigens bescheiden – baten van de carnavalsavonden van Zet ‘m Op afgedragen aan het Wit-Gele Kruis. Nog vele jaren is die vriendschap ook uiterlijk zichtbaar geweest in de vorm van een gele stropdas, behorende bij het toenmalige jaquetkostuum van de leden van Zet ‘m Op. Bij jubilea van Zet ‘m Op draagt het bestuur tijdens de vergadering als verwijzing naar het verleden de gele stropdas ipv het blauwe strikje.
De naam Zet ‘m Op is bedacht door Henk van der Linden, een van de oprichters. De eerste prins was René Sponselee (Claudius 1) en de eerste ‘echte’ Dansmariekes waren Maria Jansen en Marjolie Uffing gevolgd door Renée Blom en Resie de Wit. De leden van die allereerste uren waren o.a. René Sponselee, Henk van der Linden, Nico Witjes, Wim van den Bosch, Marius Jansen, Henk Hoksbergen, Johan Wouters van den Oudenweijer, Kees Kropman, Jan Weijs en Geert van Hulzen.
Tot 1962 was Zet ‘m Op de enige carnavalsvereniging in Elst. Toen werd door een groep jongeren CV De Batsers opgericht. Zij kozen in het begin een eigen prins maar vanaf 1966 was er een gezamenlijke prins die jaarlijks om en om uit een van beide verenigingen wordt gekozen en samen met zijn adjudant wordt gepresenteerd op het prinsenbal op de eerste zaterdag op of na de elfde van de elfde. De eerste gezamenlijke prins was Jan Geurts (Jan de Duikelaar) met adjudant Dick Grashof. De prins draagt op het prinsenbal zijn 11 regelige proclamatie voor, heeft een eigen motto en een eigen onderscheiding die gedurende het seizoen aan veel carnavalisten wordt uitgereikt. Ondanks het vele gissen en nuilen over wie toch “de neie” zal worden is de naam van “de neie” tot op de dag van vandaag nog steeds het best bewaarde geheim van Elst. Er werden vanaf dat moment meerdere carnavalsactiviteiten gezamenlijk door Zet ‘m Op en De Batsers georganiseerd.
De vereniging
Zet ‘m Op is een vereniging met op dit moment zo’n 65 mannelijke leden. Natuurlijk zijn er veel vrouwen als medewerkster actief binnen Zet ‘m Op. Het totaal aantal leden en medewerkers schommelt al jaren zo rond de 130 personen. De Raads- Senaats- en Ledenvergadering (RSL) is het overleg waar besluiten genomen worden. Deze RSL vergadering vindt, naast de jaarvergadering, zo’n 6 keer per jaar plaats in de grote zaal van Het Wapen van Elst. Vergaderen over vooral carnavalsaangelegenheden met zo’n 40 kerels……Een zeer gezellige vorm van overleg waar naast de serieuze zaken natuurlijk verschrikkelijk veel gelachen wordt, tijdens maar vooral ook na de vergadering in het café.
Vanaf het ontstaan van Zet ‘m Op zijn er door de jaren heen veel nieuwe (carnavals)activiteiten ontstaan. Het gevolg hiervan is dat naast de twee belangrijkste organen, het bestuur en de raad van 11, er de afgelopen jaren diverse commissies en groepen zijn ontstaan die zorgen dat alle activiteiten in goede banen worden geleid.
Het carnavalsweekend
De eerste jaren was er in het carnavalsweekend alleen op zaterdagavond een verkleedavond (gekostumeerd bal) waar prijzen te winnen waren, later overgegaan in een gemaskerd bal. Meestal gehouden in de zaal van het Centrum (huidige apotheek Batouwe) of zaal Scheerder (daar zit nu o.a. de “Deursteek”). Van straatcarnaval was nog geen sprake en ook de optocht was er nog niet. De kaartverkoop gebeurde bij Theo Derksen thuis op ‘t Fort, destijds de Prinsengracht genoemd omdat naast Theo Derksen ook oud prinsen Ton Teunissen en Jan Peters op ‘t Fort woonden. Later vond de kaartverkoop plaats bij De Vereniging.
Door de jaren heen zijn de carnavalsactiviteiten in Döppertdurp, zoals Elst tijdens de dolle dagen genoemd wordt, enorm uitgebreid. We zetten ze de belangrijkste activiteiten even voor op een rij:
- Tertio: De donderdagavond, voorafgaand aan het carnavalsweekeinde treedt een aantal artiesten van Batsers en Zet ‘m Op op in Tertio tot groot vermaak van de bewoners
- Bezoek scholen: Vrijdagmorgen wordt er door de prins en de raden van elf van Batsers en Zet ‘m Op een bezoek gebracht aan een aantal basisscholen in Elst.
- Seniorenbal: Op vrijdagavond vindt in Het Wapen van Elst het seniorenbal plaats met optredens uit de pronkzittingen van Batsers en Zet ‘m Op voor de 65+ Elstenaren.
- Apres-ski carnaval: De jeugdige leden van Zet ‘m Op hebben een aantal jaren geleden het initiatief genomen om op vrijdagavond “apres ski carnaval” te organiseren. Een schot in de roos!! Vanaf het eerste jaar één grote springende jeugdige massa!
- Sleuteloverdracht: Traditioneel begint het carnavalsweekend op zaterdagmorgen met de sleuteloverdracht door de burgemeester aan de prins op initiatief van VEKO
- Bezoek jongste carnavalist van Elst: De prins gaat vervolgens op bezoek bij de jongste inwonende carnavalist van Elst
- Kindermiddag: Zaterdagmiddag vindt het kindercarnaval plaats in De Vereniging, daar waar het ooit begon voor Zet ‘m Op
- Carnavalszaterdag: De zaterdagavond heeft zich van een kleinschalige verkleedavond via het gemaskerd bal, oude wievebal, carnaval met een live band doorontwikkeld naar een avond in drie verschillende zalen met diverse DJ’s op De Hucht en ook voor de oudere generatie carnavalsiten in De Vereniging. Voor elk carnavalist wat wils.
- Het vroegere “tienerbal” in de terraszaal bij De Vereniging is nu Jeugd Carnaval Elst (JCE) dat in “de tent” van Döppertzondag plaatsvindt en wordt georganiseerd in samenwerking met De Batsers.
- Optocht: Zondagmiddag vindt traditioneel de optocht plaats. Gestart in 1964 en georganiseerd door de Veko, het vroegere kindercomité Elst. Oprichters van beide verenigingen, jarenlang onder aanvoering van voorzitter en Zet ‘m Opper Jan Geurts. Natuurlijk rijdt Zet ‘m Op mee met een raadswagen, en om het jaar ook met een prinsenwagen.
- Döppertzondag: Op initiatief van De Batsers is een aantal jaren geleden tijdens de optocht een grote tent met muziek voor het gemeentehuis gezet. Inmiddels omgedoopt tot “Döppertzondag” wordt deze activiteit door de Döppertzondagcommissie van Zet ‘m Op en Batsers gezamenlijk georganiseerd en is het in “de tent” op zondagmiddag bomvol en erg gezellig!
- Carnavalszondag: Zondagavond is het “Deurdoen ien De Vereniging”. Gezellig na de optocht nog even napraten en ‘nuilen’
- Carnavalsmaandag: Maandag is het eerst frühshoppen en ’s avonds de traditionele Hollandse avond in De Vereniging. Een topavond met uiteraard ook Hollandse live artiesten.
- Buutengebeure: Dinsdagochtend het “tegeltje leggen” door de prins op het Prinsenstraotje in de Dorpsstraat en aansluitend het “buutegebeure”, georganiseerd door het Convent Prins Carnaval (CPC). Daarna het boerenkool eten in De Vereniging en de afsluitende avond waar voornamelijk eigen leden en medewerk(st)ers zijn en waar afscheid wordt genomen van prins en adjudant. En dan zit na de traditionele haring en het afzetten van “de steek” om 24 uur het carnaval er op.
De boerenbruiloft is al vanaf de oprichting een “vaste avond” op de carnavalsagenda van Zet ‘m Op. Traditioneel vond de boerenbruiloft altijd plaats rond halfvasten, halverwege de 40 dagen vastentijd, en iedereen was gekleed in boerenkiel met klompen aan. In de zaal lag stro en er liepen geiten, kippen en konijnen rond. Voorafgaand aan de boerenbruiloft wordt er een boerenbruidspaar gekozen door de organiserende commissie. Meestal een echtpaar binnen Zet ‘m Op dat dat jaar getrouwd is of een huwelijksjubileum viert. Het boerenbruidspaar is het middelpunt van de avond en ontvangt van alle “bruiloftsgasten” een klein cadeautje. Door de jaren heen heeft de Boerenbruiloft, aangeboden door de vereniging aan haar leden en medewerk(st)ers, een wisselend thema gekregen en wordt gehouden als start van het seizoen op de laatste zaterdag van september. Maar nog steeds wordt op deze avond de Huisorde en Orde van Verdienste uitgereikt aan leden die zich verdienstelijk gemaakt hebben voor Zet ‘m Op. Een overzicht van deze gewilde onderscheiding vind je elders op deze website.
De pronkzittingen
De pronkzittingen van Zet ‘m Op zijn samen met het carnaval HET visitekaartje voor onze club. Ooit begonnen met één zitting waarvoor Wim Lamers in de jaren ‘60 langs de deuren ging om kaarten te verkopen, uitgegroeid naar zes pronkzittingen op dit moment. En nog steeds is de vraag naar kaarten groter dan het aanbod waardoor er ieder jaar weer een run op, en levendige “handel” in, kaarten plaatsvindt. Vanwaar dit succes? Allereerst natuurlijk vanwege de naam die Zet ‘m Op door de jaren heeft opgebouwd door de vele, soms zelfs “legendarische” artiesten. Zonder compleet te kunnen en willen zijn hierbij een aantal van hen genoemd. Buutreedners als Ger Blom, Majje Polman, Toon Smits, Marianne de Vette, Vincent Marcelis en Dave Wilemsen zorgden jarenlang, en nog steeds, voor bulderende lachsalvo’s met hun eigen teksten, typetjes en Elster actualiteit. Een vaste waarde zijn de Hofzangers die talloze malen van samenstelling veranderd zijn maar één ding bleef overeind: kwaliteit. Kwaliteit op het gebied van zang en acteertalent tijdens de nummers die zij verzorgen tijdens een pronkzitting.
Door de jaren heeft er een keur van Zet ‘m Op artiesten op het podium in Het Wapen van Elst gestaan. Groepen als de Tante Betten, Vergane Glorie, de Stuntgroep in diverse samenstellingen, Jong Belegen, Kant Noch Wal zijn al lang een vaste waarde (geweest) op de pronkzittingen. Sinds een aantal jaren zijn daar de Blauwe Blagen Bende en Nei Grei bij gekomen. Onze artiesten van 4-12 en 12-18 jaar die in het voorprogramma (BBB) en in het programma (Nei Grei) voor een geweldig optreden zorgen waar de vooral papa’s, mama’s, opa’s en oma’s enorm trots op zijn. Veel Blauwe Blagen zijn letterlijk doorgegroeid naar andere groepen.
Zet ‘m Op heeft veel begenadigde tekstschrijvers gekend. Natuurlijk Jan Polman die zelf ook vaak optrad. Zijn ritmische buut is onvergetelijk. Maar ook Paul Marcelis en nu Rien Adolfs hebben jarenlang voor prachtige teksten gezorgd.
De artiesten kunnen het natuurlijk niet alleen. Zij krijgen hulp van veel mensen. Allereerst de programmacommissie die verantwoordelijk is voor het totale programma. De Zet ‘m Op band voor de muzikale begeleiding, licht-geluid & beeld voor…inderdaad…, podiumbouw voor het vervaardigen, opbouwen en afbreken van de decors, de grime voor het schminken van de artiesten, de versieringscommissie voor het blauw/wit versieren van de zaal, de gastvrouwen voor de ontvangst bij de ingang, het HAC (Historisch Advies College) als zaalwachten en gastheren, de “uutkiek” die zorgt dat de artiesten tijdig kunnen opkomen van achter uit de zaal en natuurlijk onze president.
De president is, naast voorzitter van de Raad van 11, de presentator van de pronkzittingen en dus enorm belangrijk voor zowel artiesten als publiek. Een aantal jaren geleden is de functie van president en presentator gescheiden, maar wordt nu weer door 1 persoon bekleed. Zet ‘m Op heeft fantastische presidenten (en presentatoren) gekend in de personen van Wim Lamers, Eef Kiestra, Henk Stappers, Wim Cleijne, Alex Joosten, Max Blom, Ap van Aggelen, Silvio Peters en sinds 2018 Ruud Maatman.
Ook de decors vormen een belangrijk onderdeel van het programma. Zet ‘m Op is enorm blij met de twee geweldige schilders die door de jaren heen al die decors hebben beschilderd: wijlen Addy van Kleef en Jan Neijenhuis die nog steeds actief is voor ons.
De voorbereidingen van de pronkzittingen werden gedurende al die jaren steeds professioneler. In het begin repeteerden alle artiesten thuis en kwam de president langs om het optreden te “beoordelen”. De eerste generale repetitie vond ooit plaats bij Wim Cleijne thuis. Maar nadat de drankvoorraad van Wim op was, en de artiesten thuis ook de koelkasten hadden leeggehaald werd de generale repetitie al snel verplaatst naar Het Wapen van Elst…… Inmiddels voorafgegaan door een prégenerale op de zondag voor de eerste zitting.
Een deel van het succes komt ook voort uit een stukje nostalgie. Veelvuldig gebruik van het Elster dialect en de Elster problematiek, de knusse “zaol” in Het Wapen van Elst, de gezelligheid in het café en dansen in de zaal na afloop, maakt mede dat ieder jaar veel Elstenaren de Pronkzitting van Zet ‘m Op niet willen missen. Wij hopen nog jarenlang een pronkzitting van hoog niveau te kunnen blijven verzorgen voor het Elster publiek!
Overige activiteiten
Zet ‘m Op staat sinds haar oprichting midden in de Elster samenleving en wil, naast het organiseren van carnavalsactiviteiten ook “maatschappelijk verantwoord verenigen”. Hiervoor worden diverse activiteiten ontplooid. Ieder jubileumjaar wordt er een cadeau aangeboden aan de Elster bevolking.
Tijdens het 44 jarig jarig was dit bijvoorbeeld een bankje in het Galamapark, en tijdens het 55 jarig jubileum de Zet ‘m Op Zomerfeesten. Dit laatste bleek overigens een blijvertje vanwege het grote succes. Helaas is in door de COVID periode het cadeau aan de bevolking voor ons 66-jarig jubileum niet doorgegaan.
Een ander voorbeeld zijn de benefietdiners in De Vereniging die jarenlang zijn georganiseerd door voormalig eigenaar Johan Verheijen. Een diner waarvan een deel van de omzet en de opbrengst van een veiling met bijzondere items bestemd waren voor een goed doel. Leden van Zet ‘m Op hielpen bij de organisatie en liepen tijdens het diner mee in de bediening. In samenwerking met Albert Heijn is er een kindermiddag in de winkel georganiseerd en voor de ouderen een Paasbrunch. Sinds het moment dat de dinsdag van de Nijmeegse Vierdaagse “Blauwe Dinsdag” heet, worden de wandelaars in Elst hartelijk ontvangen door een aantal leden van het eveneens blauwe Zet ‘m Op. In 2018 voor het eerst onder het motto “Deurlopen naar De Vereniging”. Voor de komende jaren liggen er nog een aantal ideeën op de plank om verder invulling te geven aan maatschappelijk verantwoord verenigen in Elst.
De activiteiten die Zet ‘m Op organiseert kosten natuurlijk geld, soms zelfs veel geld. Dat is al zo sinds de oprichting. Dus wordt er ook al sinds de oprichting gezocht naar mogelijkheden om extra inkomsten te genereren. In het begin werden er nog donateurs en sponsoren gezocht door ‘deur tot deur’ te gaan, maar uiteindelijk zijn er diverse activiteiten ontplooit welke zorgen voor extra inkomsten voor de club waarmee het carnaval voor Elst (deels) betaald wordt. Een van de eerste activiteiten hiervoor was de antiekmarkt. Georganiseerd door onder andere Jan Rangé en Dick Grashoff, in Het Wapen van Elst, en later vanwege toenemende belangstelling ook op de parkeerplaats achter Het Wapen van Elst. Dit zorgde voor verhuur van stands voor extra inkomsten voor de clubkas. Toen de belangstelling voor antiek terug liep is Zet ‘m Op gestart met het organiseren van de Luikse Markt in de Dorpsstraat. Dit werd een groot succes. Inmiddels twee keer per jaar (op een zondag in juni en september) vindt de Luikse Markt plaats en is uitgegroeid tot een markt met 250 kramen waarvoor kraamhouders letterlijk in de rij staan.
De belangrijkste inkomsten zijn natuurlijk afkomstig van onze trouwe sponsoren. We kunnen zonder hen niet al onze activiteiten organiseren. Zet ‘m Op wordt al sinds de oprichting gesponsord. Al ging het vroeger vaak in natura. Prijzen voor de bingo zoals een meter verse worst van slager Derksen of een fles jenever van slijterij Delleman. De laatste jaren is de groep van sponsoren enorm gegroeid. Zij geven ons een financiële bijdrage voor naamsvermelding, kaarten voor de pronkzitting of voor specifieke zaken. Wij zijn al deze sponsoren, ook namens onze gasten, hier zeer erkentelijk voor en proberen hun naam via Zet ‘m Op activiteiten onder de aandacht te brengen van het Elster publiek. Voor een overzicht van onze sponsoren is een plek op de website ingeruimd.
Gemeente Overbetuwe
Sinds jaar en dag hebben wij een zeer prettige en goede verstandhouding met de gemeente. Eerst gemeente Elst en sinds 2000 de gemeente Overbetuwe. Zet ‘m Op organiseert diverse activiteiten voor het dorp waarbij we steeds vaker en intensiever contact over hebben. De gemeente denkt en doet vaak mee in het faciliteren van de activiteiten. Uiteraard zijn wij graag bereid om de opgedane kennis en ervaring van de diverse activiteiten te delen met B&W en de ambtenaren, zodat meerdere verenigingen in onze gemeente hier profijt van kunnen hebben. Ook een vorm van maatschappelijk verantwoord verenigen.
In het seizoen 2019-2020 vierden wij ons 66 jarig jubileum. Zo is Zet ‘m Op in 66 jaar als oudste carnavalsvereniging van de Betuwe en oudste culturele vereniging van Elst, uitgegroeid tot een stevige en oergezonde carnavalsclub met een breed scala van activiteiten en kwaliteiten van hoog artistiek en ontspannend gehalte. Voor piep, puber, jong en oud. Wij hopen daarna nog jaren actief te blijven in Elst want carnaval en Zet ‘m Op horen net zo bij Elst als de “peerdemert en de toren”.
Alaaf!!!!!
